Một số biểu hiện bệnh ấu trùng di chuyển dưới da

Bệnh ấu trùng di chuyển ở da (Cutaneous larval migrans – creeping eruption) là một hội chứng lâm sàng với việc xuất hiện những tổn thương da đặc trưng là ban đỏ hình dải ngoằn ngèo hoặc hình lượn sóng, di chuyển kèm theo triệu chứng ngứa rất nhiều. Bệnh thường là hậu quả của nhiễm ấu trùng giun móc của chó, mèo qua bề mặt da.

Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh phân bố rộng lớn trên toàn thế giới nhưng hay gặp hơn ở vùng có thời tiết ấm, ẩm như các nước nhiệt đới, cận nhiệt đới như Đông Nam Á, Châu Phi, châu Mỹ,… Ấu trùng có thể được tìm thấy ở những bãi cát, hộp cát, sàn nhà ở.
Bệnh thường là hậu quả của việc nhiễm qua da ấu trùng giun móc của chó, mèo hoặc một số động vật khác ví dụ như Ancilostoma braziliense, Ascaris suum, Bunostomum phlebotum, Ancylostoma caninum;…

Giun móc gây bệnh trực tiếp ở chó mèo, sau đó trứng giun đi theo phân của chó mèo ra bên ngoài môi trường, trong điều kiện thời tiết thuận lợi, trứng sẽ nở ra và phát triển thành ấu trùng, ấu trùng có thể tồn tại được trong 3 đến 4 tuần ở điều kiện môi trường thuận lợi. Con người có thể bị nhiễm bệnh khi ấu trùng từ đất xâm nhập vào da khi chúng ta tiếp xúc trực tiếp với đất cát. Ấu trùng này không thể phát triển thành giun trưởng thành được trong cơ thể người (vì con người là những ký chủ trung gian ). Ấu trùng sẽ di chuyển trong lớp thượng bì và thiếu men collagenase cần thiết cho sự phá vỡ màng cơ bản nên ấu trùng thường chỉ khu trú ở lớp thượng bì. Ấu trùng di chuyển gây ra các phản ứng viêm dọc theo đường đi của ấu trùng khi ở da, phản ứng viêm này có thể tiếp tục diễn ra trong một tuần cho đến nhiều tuần. Một số trường hợp xâm nhập vào mô tế bào sâu hơn, có thể gây ra những tổn thương ở phổi nhưng rất hiếm.

Biểu hiện lâm sàng

Vị trí: thường gặp nhất là ở chi dưới, đặc biệt là vùng bàn chân. Ngoài ra có thể gặp ở mông hoặc bộ phận sinh dục; thân và chi trên thường rất ít gặp. Thường có từ 1 đến 3 tổn thương.
Biểu hiện khởi phát thường là nổi sẩn đỏ có ngứa ở vị trí ấu trùng xâm nhập. Một vài ngày sau đó tổn thương trở nên ngứa dữ dội hơn và bắt đầu xuất hiện ban màu đỏ nâu, ngoằn ngèo, lượn sóng, nổi gờ nhẹ tương ứng với đường di chuyển của ấu trùng dưới da. Tổn thương này thường sẽ xuất hiện sau 2 đến 6 ngày nhưng cũng có thể xảy ra chỉ vài tuần sau khi tiếp xúc.
Ấu trùng di chuyển với tốc độ khoảng vài milimet (thậm chí có thể lên tới vài centimet) mỗi ngày. Tổn thương thường có chiều rộng khoảng 3mm, có thể dài từ 15 đến 20mm, và ấu trùng sẽ nằm cách vùng tổn thương bùng phát khoảng 1 đến 2cm (ở phía trước theo hướng di chuyển của tổn thương).
Có thể gặp những tổn thương sưng đỏ, phù nề tại chỗ .
Tổn thương mụn nước, bọng nước có thể xuất hiện trong 10% trường hợp bệnh nhân, và sự xuất hiện những tổn thương nodule và bọng nước có thể làm trì hoãn việc chẩn đoán.
Tổn thương có thể sẽ trở nên chàm hóa, đóng vảy hoặc nơi tổn thương có thể bị nhiễm trùng thứ phát.
Cơ năng: ngứa rất dữ dội (có khoảng 98 đến 100% bệnh nhân có triệu chứng này), có thể mất ngủ vì ngứa.
Đôi khi, ấu trùng có thể được tìm thấy trong nang lông và gây bệnh kéo dài đến 2 năm. Viêm nang lông do ấu trùng giun móc là một dạng bệnh hiếm gặp ở bệnh ấu trùng di chuyển ở da (khoảng 5%). Tổn thương có thể ở nhiều nang lông trên da, có ban đỏ, nổi sẩn ngứa và mụn mủ và thường gặp ở mông.
Bệnh ấu trùng di chuyển ở da có thể tự hết trong 2 đến 8 tuần kể cả không điều trị gì, một số trường hợp khác có thể kéo dài hơn. Triệu chứng trên da có thể tồn tại dai dẳng từ vài tuần đến vài tháng sau đó.